İslam büyük ve muhteşem bir medeniyetse eğer, Osmanlı da büyük ve muhteşem bir kültürdür. Bu mirasın, her nasılsa, bugün bize yaşayarak kalanı ile yetinsek bile; bu onun büyüklüğünü, sezgisel düzeyde de olsa, idrake yeterlidir. Osmanlı’nın kuşatıcı estetik ve entelektüel mirası üzerine yazılanlar, maalesef, çoğu defa bilineni tekrarlamaktan veya deskriptif olmaktan öteye gitmiyor. Halbuki, onun sistemli, kavramsal ve analitik bağlamda yeniden inşası gerekiyor. Şayet bu yapılmazsa Osmanlı kültürünün büyüklüğünü, sezgisel idrakimize değil, zihinsel idrakimize mâl etmemiz mümkün olamayacaktır.
İşte bu noktada doğan ihtiyaca karşılık Türkiye’nin Zihin Tarihi, Osmanlı kimliği ve kültüründen yola çıkarak Türkiye’nin zihin tarihini; dönemin aydın ve entelektüelleri, edebiyatı, saray ve kent kültürü, Batılılaşma ve Oryantalizmle etkileşimi başlıkları çerçevesinde irdeliyor. “Türk Kültürü Üzerine Kuşatıcı Bir Söylev” alt başlığıyla sunulan çalışma, Osmanlı kültürü ve zihin tarihinin, günümüz Türkiye’sinin ve Türk toplumunun oluşumu üzerindeki etkisini Hilmi Yavuz’un engin birikimi ve eşsiz üslubuyla sunuyor. Resmî ideolojinin ve arşiv belgelerinden yapılan okumaların ötesinde bir medeniyetin ruhuna nüfuz ederek onu anlamaya çalışan Yavuz, bambaşka bir Türkiye haritası çiziyor.
Hilmi Yavuz, 1936, İstanbul doğumlu. İstanbul’da Kabataş Erkek Lisesi’ni bitirdi, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde okudu. 1957-1952 yılları arasında Vatan gazetesinde muhabir olarak; 1962-1964 yılları arasında da Cumhuriyet gazetesinde dış haberler sekreteri olarak çalıştı. 1960 yılında Pulliam Bursu ile A.B.D’ye giderek İndianapolis’te, Indianapolis Star ve Indianapolis News gazetelerinde görev yaptı. İngiltere’de BBC Radyosu Türkçe Bölümü’nde çalıştığı yıllarda (1964-1969) Londra Üniversitesi’ne bağlı University College Felsefe Bölümü’nde yüksek öğrenimini tamamladı. Dönüşünde Cumhuriyet gazetesinde (bir kısmı Ali Hikmet imzasıyla) ,Milliyet gazetesinde kitap eleştirileri, incelemeler, Yeni Ortam gazetesinde de köşe yazıları yazdı. Uzun yıllar Mimar Sinan ve Boğaziçi Üniversiteleri’nde Uygarlık Tarihi ve Felsefe okuttu; Ercan Arıklı ve İsmail Cem’in yayımladıkları Politika gazetesinin sanat sayfasında köşe yazıları yayımlandı. Mimar Sinan Üniversitesi’ndeki öğretim görevinden emekli oldu (2001). Halen Bilkent Üniversitesi Türk Edebiyatı Bölümü’nde, öğretim üyesi (senior lecturer) olarak görev yapmakta ve Zaman gazetesinde köşe yazıları yazmaktadır: İki oğlu (Ali Hikmet ve Ömer Emre) ve bir de torunu (Mercan) vardır. Şiire başlayışı, lise yıllarında Dönüm dergisindedir. İlk kitabı, ‘bakış kuşu’ (1969) idi. Onu, ‘bedreddin üzerine şiirler’ (1975) , ‘doğu şiirleri’ (1978), ‘yaz şiirleri’ (1981), ‘gizemli şiirler’ (1984), ‘zaman şiirleri’ (1987), ‘söylen şiirleri’ (1989) , ‘ayna şiirleri’ (1992), ‘çöl şiirleri’ (1996), ‘akşam şiirleri’ (1998) , ‘yolculuk şiirleri’ (2001) ve ‘hurufi şiirler’ (2004) ve ‘kayboluş şiirleri’ (2007) izledi. Son beş kitabı dışında ‘toplu şiirler’ini ‘gülün ustası yoktur’ (toplu şiirler 1) ve ‘erguvan sözler’de (toplu şiirler 2) (1989) derledi. ‘kayboluş şiirleri’ dışında tüm ‘toplu şiirler’inin yeni basımı ise, 2006 yılında, ‘büyü’sün yaz!’ adıyla yapıldı.Deneme ve incelemelerinden bir bölümü ‘Felsefe ve Ulusal Kültür’ (1975), ‘Roman Kavramı ve Türk Romanı’ (1977), ‘Kültür Üzerine’ (1987), ‘Yazın Üzerine’ (1987), ‘Denemeler Karşı Denemeler’ (1988), ‘Dilin Dili’ (1991), ‘İstanbul Yazıları’ (1991), ‘Okuma Notları’ (1992), ‘İstanbul’u Dinliyorum’ (1992) , ‘Geçmiş Yaz Defterleri’ (1998) , ‘İnsanlar, Mekânlar, Yolculuklar’ (1999), ‘Özel Hayattan Küreselleşmeye’ (2000), ‘Budalalığın Keşfi’ (2002) ,‘Kara Güneş’ (2003), ‘Sözün Gücü’ (2003) , ‘Bulanık Defterler’ (2005), ‘Edebiyat ve Sanat Üzerine Yazılar’ (2005), ‘Biz Bu Dünyadan Değil miydik?’ (2006) ve ‘Yüzler ve İzler’ (2006) adlı yapıtlarındadır. İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi’nde (ve daha sonra Mimar Sinan Üniversitesi’nde) 25 yıl boyunca verdiği ‘Uygarlık Tarihi’ derslerini (Burcu Pelvanoğlu ile birlikte) ‘Batı Uygarlığı Tarihine Teorik Bir Giriş’te (2008) topladı.Üç de anlatı yazdı: ‘Taormina’ (1990), ‘Fehmi K.’nın Acayip Serüvenleri’ (1991) ve ‘Kuyu’ (1994). ‘doğu şiirleri’ ile 1978 Yeditepe Şiir Armağanı’nı, ‘zaman şiirleri’ ile de 1987 Sedat Simavi Büyük Edebiyat Ödülü’nü kazandı. ‘Ceviz Sandıktaki Anılar’da (2001), ilk gençlik yıllarına ilişkin anılarını derledi. Nobel Edebiyat Ödüllü Şili’li şair Pablo Neruda’nın 100. doğum yıldönümü dolayısıyla, Neruda’nın şiirlerini Türkçeye çevirdiği için kendisine 2004 yılında Şili Cumhurbaşkanlığı’nın özel Şeref Madalyası verildi.
Optik Formlar
