CIA Türkiye masası eski şefi Graham E.Fuller'dan, 2002 seçimleri sonrasında ortadoğu bölgesinde adeta bir lider ülke haline gelen Türkiye üzerine kapsamlı bir değerlendirme:
Yeni Türkiye Cumhuriyeti!
Türkiye artık o eski, bildik Türkiye değil. Klasik sadık ABD müttefiki rolünden vazgeçmiş, dış politika kartlarını daha akıllıca oynamaya başlayan bir Türkiye, Ortadoğu’daki güç dengesinin kurucularından biri…
Geleneksel tek odaklı Batıcı dış politika anlayışının terk edilmesi; Batı dünyası ve özellikle AB ile ilişkiler askıya alınmaksızın vizyoner bir bakışla İran, Suriye, İsrail, Rusya ve diğer ülkelerle münasebetler geliştirilmesi, Türkiye’ye eskiye nispetle oldukça geniş bir hareket alanı getirdi. Fuller dış politika kartlarını giderek daha akıllıca kullanan bu yeni güç odağının, “Yeni Türkiye Cumhuriyeti”nin bölge için de büyük bir şans olduğunu söylüyor:
“Bugünkü Türk hükümetinin, bütün komşularıyla iyi ilişkiler kurmayı hedefleyen, Orta Doğu ve Avrupa’yı ilgilendiren sorunlarla çok daha içli dışlı, her zamankinden daha bağımsız bir dış politika yönünde derinlemesine ve güvenle ilerlemesi muhtemeldir. Bu, Türkiye’nin geleceği açısından iyiye işarettir. Her ne kadar bu süreç, Washington’un ‘müttefik’ bir Türkiye’ye sahip olduğu o eski güzel günleri aramasına sebep olabilirse de Yeni Türkiye, aslında, gerek kendi çıkarlarına ve gerekse bölgenin genel istikrarına daha iyi hizmet edebilir. Eminim ki Amerikan gözlemciler de Orta Doğu bölgesinde bir istikrar abidesi olan böyle bir Yeni Türkiye’nin varlığını takdir edeceklerdir.”
Yeni Türkiye Cumhuriyeti, Ortadoğu’da hangi rolü üstlenecek?
Amerikan siyaset yapıcıları AKP’nin dış politika anlayışını nasıl değerlendiriyor? Eski sadık müttefik Türkiye’nin kaybedilmesi, Washington koridorlarında nasıl yankılanıyor?
Rusya, İran ve Suriye ile ilişkilerini güçlendirmiş bir Türkiye’nin bundan sonra atacağı adımlar neler olacak?
Türkiye’de bir “Siyasal İslam Tehlikesi” var mı?
Dünyaca ünlü siyaset bilimciler, Fuller’ın “Yeni Türkiye Cumhuriyeti/Yükselen Bölgesel Aktör” kitabını şöyle değerlendiriyor.
Zbigniew Brzezinski:
“Fuller’ın yaptığı bu isabetli analiz gerçekten büyük bir jeopolitik öneme sahip.”
Ian Lesser:
“Graham Fuller’ın son kitabı Türkiye’nin dünyadaki rolü konusundaki tartışmalara değerli bir katkı yapıyor. Yeni Türkiye’yi ve onun başkaları için ne anlam ifade ettiğini anlamak isteyenler için çok önemli bir eser.”
Halen ABD’nin en üst düzey think thank (düşünce üretme kuruluşu) merkezlerinden biri olan RAND’da üst düzey Siyaset Bilimcisi olarak çalışmaktadır. 1965 ve 1985 yılları arasında ABD Dış İşleri Bakanlığı’nda çalıştı. Yalnız faaliyet alanı o kadar genişti ki hem National Security Advisory (Ulusal Güvenlik Danışmanlığı) hem CIA hem de Dış İşleri için çalıştı. 1977 ile 1980 yılları arasında Türkiye’de kaldı. İkamet ettiği yer İstanbul’un Beşiktaş ve Yeşilköy ilçeleriydi. Mükemmel derecede Türkçe, Rusça ve Kürtçe bilmektedir. Fuller daha sonra ABD yönetiminin emriyle bütün ağırlığını CIA’e verdi ve CIA Orta Doğu şefi oldu. CIA’in Orta Doğu ile ilgili uzun vadeli öngörüler bölümünde stratejist olarak çalıştı. Fuller lisans ve yüksek lisans eğitimini Harvard Üniversitesi’nde tamamladı. Çeşitli ülkeler hakkında önemli çalışmalar yaptı ve bu çalışmaları kitaplaştırdı. Türkiye üzerine çalışması Turkey’s New Geopolitics: From Balkans to China (Türkiye’nin Yeni Jeopolitiği: Balkanlardan Çin’e/Westview Press adını taşımaktadır. Ayrıca yazdığı üç kitap daha var. “The Center of the Universe: The Geopolitics of Iran, Westview 1991 (Kâinatın Merkezi: İran’ın Jeopolitiği), The Democracy Trap: Perils of the Post-Cold War World/Dutton 1992 (Demokrasi Tuzağı: Soğuk Savaş Sonrasında Dünyayı Bekleyen Tehlikeler, Altın Kitaplar 1992). A Sense of Siege: The Geopolitics of Islam and West/RAND 1995 (Kuşatılanlar: İslam ve Batı’nın Jeopolitiği, Sabah Kitaplar 1995). 1980’li yıllarda Türkiye için Yeşil Kuşak projesinin hazırlayıcısı olduğu biliniyor. Soğuk Savaş döneminde SSCB, komünizm gibi konularda da önemli bilgiler topladı. Bu dönemde Sovyetlerin geleceği nasıl olacak konusunda raporlar yazdı. Bunların yanı sıra Fuller’in Türkiye, İran, Afganistan, Pakistan gibi ülkeler hakkında RAND ve CIA için hazırladığı birçok rapor ve dosyalar vardır.
Optik Formlar
