Nobel Ödüllü André Gide’den Bir Şaheser: Dar Kapı!
Hayatın biricik anlamı olacak kadar derinden duyulan bir aşkın trajediye dönüştüğü bu romanda asıl sorgulanan, erdeme giden yolun zorluğudur. Jerome bütün erdemlerini aşkıyla ayakta tutarken, Alissa gerçek erdemin her şeyden arınmış olması gerektiğine inanır.
Dar Kapı, tercihlerini zor olandan yana kullananların yaşadığı iç fırtınalarını gözler önüne sererken, Andre Gide’in çarpıcı üslubuyla okuru adeta silkeliyor.
(1869-1951) Bireyin özgürlük ve kendini geliştirme gereksinimini ortaya çıkaran ürünler veren Andre Gide, bir hukuk profesörünün oğlu olarak 22 Kasım 1869′da Paris′te doğdu. Babasının ölümünden sonra annesi tarafından katı Püriten bir zihniyetle büyütüldü. Sık sık hastalanması ve ruhsal bunalımlar geçirmesi nedeniyle eğitimi iki aşamalı gerçekleşti. Kimi zaman okula gidiyor kimi zaman da kendisi için tutulan özel öğretmenlerden dersler alıyordu. Henüz lise öğrencisiyken yaşamını sanatsal faaliyetlere adamaya karar verdi. Büyük bir mirasın varisi olarak bu amacını gerçekleştirebilecek yeterli maddi güce sahip olması önündeki birçok engeli de yok edebiliyordu. Andre Gide, otobiyografik bir kitap olan "Andre Walter′in Günlükleri" adlı ilk yapıtında Püriten bir eğitim aracılığıyla ruhla bedenin birbirinden ayrılışını konu aldı. Cinsel zevkten nefret ve bu zevkin uyandırdığı suçluluk kompleksleri Gide′yi gençlik yıllarının başından beri rahatsız ediyordu. Bu duygulardan kurtuluş yolunu da mistik aşkı yakalamakta görüyordu. Kendisi gibi fikirlere sahip olan "Salon des fin de siecle" adlı edebiyat çevresinde Stephane Mallarme ve sonradan çok yoğun bir biçimde mektuplaşacağı Paul Valery ile tanıştı. 1893′te tüberkülozunu tedavi ettirmek amacıyla gittiği Cezayir ve Tunus′ta homoseksüel eğilimli olduğunu fark eden Gide, bu eğiliminin kendisi için kurtuluşun başlangıcı olduğunu anladı. Ancak cinsel tercihlerini bir kenara bırakarak çocukluğundan beri platonik bir aşkla bağlandığı kuzeni Madeleine ile annesinin ölümünden sonra, 1895 yılında evlendi. İki yıl sonra "Dünya Nimetleri" adlı eserini yayınladı. Bu romanında hayatın bütün olanaklarından yararlanma beklentisini açığa çıkartırken özgürlüğün, bundan böyle tek ve seçilmiş biri olarak dünyaya geldiğine inanmak olduğunu ifade etti. 1900′lerin ilk yıllarında kendi kendisiyle alay ettiği "Zincire Gevşek Vurulmuş Prometüs" ile "Ahlaksız"ı yayınladı. "Ahlaksız"ın kahramanı yabancı mercilerin hareketlerini kısıtlamalarını reddederek şansını tek başına yakalamayı amaçlıyordu. Dini huzursuzlukların ve gerçeği arayışların damgasını vurduğu bundan sonraki uzun buhran döneminde yaşadıkları "Yitik Oğulun Dönüşü" adlı yapıtında ifadesini bulur.1907′den sonraki yapıtlarında stil açısından eski yazılarındaki yapaylıktan sıyrılıp kolay anlaşılan bir dil tutturmaya başlayan Andre Gide, 1908′de Fransız edebiyatının gelişiminde büyük etkisi bulunan "Nouvelle Revue Française" adlı derginin kurucuları arasında yer aldı. Gide′ın "Dar Kapı" adlı eseri, Tanrı′ya olan sevgisiyle nişanlısına beslediği duygular arasında kalan genç bir kadının mahrumiyet içinde yaşama yolunu seçmesini anlatır. "Vatikan Zindanları" isimli satirik romanı ise düşünülmeden kabul edilmiş inançları ve idealleri sorgular. Bu yapıtıyla toplumun iki yüzlülüğüne karşı savaşını başlatan yazar, "Pastoral Senfoni"de bir papazın bakımını üstlendiği çocuğa karşı beslediği aşk duygularını şeytana uyma olarak nitelendirir ve bu arzuya karşı koyma duygusunu dile getirir. Karısıyla arası bozulan Andre Gide, 55 yaşına geldiği 1924′te eşcinselliği açıkça kabul ettiği "Corydon" adlı denemesini yayınlar. Aynı yıl "Si le grain ne meurt" isimli otobiyografisi de çıkar. Afrika′ya yaptığı çok sayıdaki yolculukların birinin ardından Kongo′daki sömürge idaresindeki haksızlıkları dile getiren bir rapor hazırladı. Yazarın kendisini eleştirerek ′ilk roman′ olarak nitelendirdiği "Kalpazanlar"ı 1926′da çıktı. Deneysel özelliklere sahip bu roman epik türün yenilenmesine de katkıda bulundu. Burada sürekli bir konuya yer vermeden bir romanın nasıl oluştuğunu tarif etti. "Odipus" adlı dramında bireyin kamu içinde taşıdığı sorumluluğu ön plana çıkaran yazar, beş yıl sonra da Sovyetler Birliği′ne yaptığı yolculuğun notlarını "Sovyet Rusya′dan Dönüş" adlı yapıtında topladı. Edebi vasiyeti olarak kabul edilen "Theseus", yayınlandıktan bir yıl sonra, 1947′de Nobel Edebiyat Ödülü kazanan Andre Gide, 1951 yılında Paris′te öldü. Katolik Kilisesi 1952′de Gide′ın yapıtlarını Index′e, yani okunması Katolik Kilisesi′nce yasaklanan kitaplar listesine aldı. Eserleri Roman: Andre Walter′in Günlükleri (Les cahiers d′Andre Walter, 1891), Dünya Nimetleri (Les nourritures terrestres, 1897), Zincire Gevşek Vurulmuş Prometüs (Le Promethee mal enchaine, 1899), Ahlaksız (L′immoraliste, 1902), Yitik Oğulun Dönüşü (Le retour de l′enfant prodigue, 1907), Dar Kapı (La porte etroite, 1909), Vatikan′ın Zindanları (Les caves du Vatican, 1914), Pastoral Senfoni (La symphonie pastorale, 1919), Kalpazanlar (Les faux-monnayeurs, 1926), Kadınlar Okulu (L′ecole des fammes, 1929), Odipus (1931), Denemeleri: Corydon (1924)
Optik Formlar
