Topkapı Sarayı Müzesi Koleksiyonundan TILSIMLI GÖMLEKLER, Topkapı Sarayı’nın, Padişah Elbiseleri Koleksiyonu’nda bulunan seksen yedi adet tılsımlı gömlek, bir takma yaka, beş takke, on yazılı örtü ile yaklaşık yüz parçayı içeren tasarımıyla göz kamaştıran koleksiyonluk bir kitap... Doç. Dr. Hülya Tezcan’ın araştırmaları Ersu Pekin’in göz alıcı tasarımıyla birleşerek ortaya muhteşem bir eser çıkardı…
Sarayda padişahların ve saray ehlinin normal kıyafetlerinin altına giydikleri tılsımlı gömleklerin, kişileri nazara, her türlü kötülüğe karşı koruduğuna, hastalara şifa verdiğine inanılırdı. Savaşa veya sefere çıkılmadan önce üzerinde Fetih Suresi veya fethi müyesser kılacak farklı bazı ayetlerin yazılı olduğu tılsımlı gömlek giyilirdi. Saraya ait bu koleksiyonda Cem Sultan'dan III. Murad’a kadar belgeli, Veysel Karani'den Abdülkadir Geylani'ye kadar onlara atfedilen, İslâm sembolizminin örneklerini taşıyan pek çok gömlek bulunur.
Tılsımlı Gömlekler kitabında gömleklere daha çok sanatsal açıdan yaklaşılmış, üzerlerindeki hat ve motiflerin muhteviyatı üzerinde hususiyetle durulmuştur. Kitabelerde adı geçen sultanların ve devlet büyüklerinin bu gömlekleri ne sebeple yaptırmış olabilecekleri araştırılmıştır. Kaynaklarda o kişilerin hayatıyla ilgili bilgilere ulaşılmaya çalışılmış ve bazı gömleklerin ne amaçla hazırlandığı hakkında tatminkâr yorumlar yapılabilmiştir. Kitapta her eser için katalog bilgisi verilerek son kısım kataloga ayrılmıştır. Türk ve İslam Eserleri Müzesi’nde bulunan iki sultan gömleği de kataloga dâhil edilmiştir. Bu iki gömlekten birisi 15. yüzyıl başına ait olması ve Osmanlı padişahlarının erken dönem modasını yansıtması bakımından çok mühimdir. İkincisi Türk ve İslam Eserleri müzesinin kuruluşu sırasında Türk müzecilere danışmanlık yapan Alman Frederick Sarre’nin Avrupa’da satılmak üzereyken Türk devletinin satın alması konusunda yardımcı olduğu gömlektir. Ünlü müzeci Sarre’nin yayınlarında bahsettiği fakat akıbetinin ne olduğunun bilinmediği bu gömleğin Türk ve İslam Eserleri Müzesi’nde olduğu tespit edilerek kitaba konmuştur.
Tılsımlı Gömlekler, üzerlerindeki yazı ve süslemelerle hat ve tezhip sanatında ulaşılan mertebeyi gösteren, dönemin sosyal yaşamını ortaya koyan adeta konuşan tarih niteliğindedir. Çözülemeyen şifreli kodlarıyla gizemini hâlâ koruyan giysiler, geçmişle günümüz arasında köprü kuran eşsiz bir kültür mirasıdır.
Doç.Dr. Hülya Tezcan, İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümünden 1968 yılında mezun oldu. 1971 yılında Topkapı Sarayında göreve başlayan Tezcan 1978 tarihinden itibaren Padişah Elbiseleri Bölüm sorumlusu olarak çalıştı ve 2006 yılında emekli oldu. Müzeye girdiği yıllarda akademik kariyerine başladı ve 1983 yılında sarayın Osmanlı öncesi arkeolojisini konu alan araştırmasıyla doktor ünvanını aldı. Bu çalışma Topkapı Sarayı ve Çevresinin Bizans Devri Arkeolojisi (İstanbul: TTOK Publication 1989) ismiyle yayınlandı. Bundan sonraki araştırmaları daha çok çalıştığı bölümle ilgili olup, Osmanlı dokumacılığı Atlaslar Atlası: Cotton, Woolen, Silk Fabrics Collection (Istanbul: Yapı Kredi Bankası, 1993) ve Nurhan Atasoy, Walter Denny, Louise Mackie ile ortak yapılan İpek, Imperial Ottoman Silks and Velvets( London: Türk Ekonomi Bankası 2001) kitapta yer aldı. Yayınlarından seçme kitaplar; Silks for the Sultans, Ottoman Imperial Garments from Topkapı Palace, Milan 1996, ( Ertuğ & Kocabıyık yayını). Kâ’be Örtüleri, Estar ül Haremeyn-i Şerifeyn İstanbul 1417 H / 1996M, IRCICA yayını (Arapça). Osmanlı Sarayının Çocukları: Şehzadeler ve Hanım Sultanların Yaşamları, Giysileri, İstanbul, 2006 (Aygaz Yayınları). Sarayın Terzisi: M. Palma - D. Lena - P. Parma, (Sadberk Hanım Müzesi Yayınları), İstanbul 2008. Küratörlüğünü yaptığı Sergilerden ”Islam: İnanç ve İbadet”/ “Islam: Faith and Worship”, Birleşik Arap Emirlikleri, Abu Dhabi, Emirate Palace, 23 Temmuz - 10 Ekim 2009’da, Şpresa Hanım’ın Kaftanları / Miss Şpresa’s Caftans, Sergi Kitabı/Exhibition Book, İstanbul 2010’da açılmıştır. Yüzün üzerinde makalesi, ansiklopedi maddesi, bildiriyle katıldığı ulusal ve uluslararası kongreler vardır.
Optik Formlar
